Όταν το αυτονόητο γίνεται... όραμα.
Ό
|
λα τα καταναλωτικά
αποκτήματα εμπεριέχουν κινδύνους . Οι έμποροι όμως των αγαθών , που
παραπλανητικά αποκαλούνται διαρκείας , διαβεβαιώνουν τους πελάτες τους ότι
τίποτε δεν θα συμβεί και ότι το προϊόν θα συνεχίσει να υπάρχει . Είναι μία
υπόσχεση που δεν μπορούν να τηρήσουν . Την ίδια ακριβώς πρακτική χρησιμοποιούν
και οι υπηρέτες των κομμάτων , τα στελέχη και οι αρχηγοί τους , ως άλλοι
έμποροι ή managers
. Εμπορεύονται οράματα και δίνουν υποσχέσεις που δεν μπορούν να τηρήσουν .
Κανένας από αυτούς δεν μπορεί με καθαρή συνείδηση να μας πει ότι θα πραγματώσει
το όραμα που υπόσχεται ή ότι ο ίδιος θα υπάρχει σε αυτή τη θέση προκειμένου να
μας δώσει εξηγήσεις πάνω στο γιατί δεν πραγμάτωσε το όραμά του ή την υπόσχεση που μας έδωσε .
Τα οράματα που
προσφέρονται , δίνουν τη δυνατότητα στον ψηφοφόρο να επιλέξει μέσα από έναν
μεγάλο κατάλογο ελκυστικών προϊόντων . Ελευθερία , ισότητα , εργασία ,
κοινωνικό κράτος , δικαιοσύνη , ασφάλεια κλπ. Ο κατάλογος δεν τελειώνει όσο
επιτρέπεις στον έμπορο-πωλητή να μιλάει . Την ίδια στιγμή , ο ίδιος και το
σύστημα που τον περιβάλει , δεν ανησυχεί καθόλου για τη ζήτηση ή την έλλειψη
ενδιαφερομένων . Ο ψηφοφόρος δε , έχει την δυνατότητα να αγοράσει από
διαφορετικά μαγαζιά , αφού υπάρχουν πολλά που πουλούν τα ίδια προϊόντα με
διαφορετικό όμως , περιτύλιγμα .
Από τους πωλητές , οι
πελάτες περιμένουν να ακούσουν την εκπλήρωση του βασικότερου οράματος : τον
τρόπο με τον οποίο θα καταφέρουν να είναι ελεύθεροι και ήσυχοι , σε πείσμα της
φράσης του Θουκυδίδη που έλεγε ότι «ή
ελεύθερος θα είσαι ή ήσυχος , και τα δύο δεν γίνεται» . Οι πωλητές από την
άλλη μπορούν όχι μόνο να τάξουν αλλά και να επιβάλουν οτιδήποτε , όντας
σίγουροι ότι η ζήτηση των συμβουλών τους και των υποτιθέμενων ικανοτήτων τους ,
δεν θα εξαντληθεί ποτέ .
Στερημένος από το
μέλλον του και επομένως από οποιαδήποτε προσδοκία , προσπαθεί μέσα από την
ακατανίκητη δύναμη της άρνησης να τεντώσει το χέρι του και να γαντζωθεί από τα
απλόχερα προσφερόμενα οράματα των πωλητών . Οι ίδιοι προκειμένου να αγοράσει ,
του δίνουν αξία και τον ορίζουν ως τον «σημαντικότερο ψηφοφόρο της
μεταπολίτευσης» . Ο ψηφοφόρος , κάθεται παρατημένος από την δημοκρατία που τον
παράτησε , ακούγοντας με προσοχή , τους αγγελιοφόρους της αιωνιότητας να του
πετούν οράματα από τα μπαλκόνια . Μαγεύεται από την προοπτική ότι μπορεί
επιτέλους να διαλέξει το δικό του όραμα μέσα από την μεγάλη ποικιλία που
υπάρχει . Όπως ακριβώς έμαθε να καταναλώνει αγαθά έτσι καταναλώνει και οράματα
. Ως πεπειραμένος καταναλωτής , επιθυμεί άλλη μια φορά να αρπάξει την ευκαιρία
.
Η καταναλωτική κοινωνία
στην οποία μεγάλωσε και ανδρώθηκε ως «πολίτης» τον έμαθε ότι το νερό για
παράδειγμα , πρέπει να πωλείται αφού είναι καταναλωτικό προϊόν . Ο «πολίτης» το
δέχεται χωρίς να σκεφτεί ότι αν δεν πιεί νερό θα πεθάνει . Το νερό δεν είναι
καταναλωτικό προϊόν αλλά αγαθό που πρέπει να δίνεται απλόχερα και δωρεάν σε
όλους . Για κάτι τέτοιο όμως πρέπει να παλέψεις και πολλές φορές να πεθάνεις .
Η ελεύθερη πρόσβαση στο νερό , είναι για κάποιους ανθρώπους όραμα . Η εργασία από
την άλλη πλευρά είναι ένας θεσμός που χωρίς αυτόν ο άνθρωπος πάλι θα πεθάνει .
Αν δεν πεθάνει βιολογικά , θα πεθάνει κοινωνικά . Και όμως , η εργασία για
δισεκατομμύρια ανθρώπους είναι όραμα . Αυτή είναι η μεγάλη επιτυχία των
πωλητών: μετέτρεψαν τα αυτονόητα σε οράματα .
Οι πωλητές ανάγουν το
αυτονόητο σε όραμα και το πουλάνε . Όλα τα αυτονόητα μετατράπηκαν σε οράματα :
η εργασία , η ελευθερία , η δικαιοσύνη , η ισότητα . Έγιναν «πολιτικά οράματα»
και πωλούνται ακριβά , πολύ ακριβά . Είναι σπάνια είδη και ως τέτοια , οι τιμές
τους εκτοξεύονται στα ουράνια . Το πιο ακριβό όμως είναι ο συνδυασμός όλων
αυτών : η δημοκρατία . Δεν είναι απλώς σπάνιο αγαθό , αλλά κάτι που δεν υπήρξε
ποτέ , κανείς δεν το έχει δει και κανείς δεν το έχει αγγίξει . Όλοι όμως μιλάνε
γι’ αυτό και θέλουν να το αποκτήσουν . Η προσπάθεια για την απόκτησή της είναι
τόσο μεγάλη που την παραγγέλνουν ακόμα και μέσω internet ,
αλλά μάταια. Δεν έρχεται ποτέ .
Η δύναμη του αντίγραφου.
Όταν δεν έχεις την οικονομική
δυνατότητα να αγοράσεις ένα προϊόν , βολεύεσαι με τα imitation ή
αλλιώς τα υποκατάστατα . Έτσι ακριβώς κάνουμε και με την δημοκρατία . Αφού δεν
μπορούμε να την έχουμε , φτιάχνουμε υποκατάστατα και τους δίνουμε μεγάλες και
βαρύγδουπες ονομασίες : αντιπροσωπευτική δημοκρατία , κοινοβουλευτική
δημοκρατία , αστική δημοκρατία , μαζική δημοκρατία , λαϊκή δημοκρατία κλπ .
Δημοκρατία σκέτη , δεν υπάρχει . Θέλουμε το υποκατάστατο να είναι κομμένο και
ραμμένο στα μέτρα των συνθηκών της μοντέρνας ζωής μας . Θέλουμε να το
αποκτήσουμε γρήγορα , χωρίς να χάνουμε χρόνο , ζητώντας να ικανοποιηθούμε όσο
το δυνατόν περισσότερο με όσο το δυνατόν λιγότερο κόπο .
Το υποκατάστατο όμως
δεν είναι ποτέ ίδιο με το αυθεντικό , το πραγματικό προϊόν . Δεν έχει την ίδια
ποιότητα με το original
όσο και αν προσπαθούμε ψυχαναγκαστικά να πείσουμε τον εαυτό μας για το αντίθετο
. Έτσι , απογοητευμένοι από την ποιότητα, αναζητούμε τη λύτρωση στην ποσότητα .
Μέσα στην μεγάλη ποσότητα όμως , είναι βέβαιο ότι , που και που , θα περάσουν απαρατήρητα
, κακά αντίγραφα ή υποκατάστατα του προϊόντος . Έτσι και με την δημοκρατία :
μεταξύ του ενός «που» και του άλλου «που» , πέρασε απαρατήρητο προϊόν της , που
υπόσχεται ότι η επόμενη αυγή θα είναι χρυσή , παρόλο που το ίδιο το αντίγραφο
είναι βαμμένο μαύρο.
Υπάρχουν πάρα πολλοί
καταναλωτές που αρέσκονται στα μαϊμού προϊόντα ή γενικότερα στα φτηνά αντίγραφα
. Θεωρούν ότι δεν αξίζει να πληρώσεις πολλά χρήματα για να αγοράσεις την τάδε
μάρκα αφού με λιγότερα από τα μισά κάνεις την ίδια δουλειά . Η αλήθεια είναι
ότι ποτέ δεν μπορείς να περιφρονήσεις ένα «φτηνό» προϊόν , εκτός και αν είσαι
νεόπλουτος . Η πολιτική που εμφανίζεται ως καταναλωτικό και κατά συνέπεια
αναλώσιμο προϊόν , δεν αποτελεί εξαίρεση . Οι περισσότεροι άνθρωποι αγαπούν την
φτηνή πολιτική και σε καμία περίπτωση δεν την περιφρονούν . Αρκετά εκατομμύρια
ανθρώπων σε ολόκληρη την Ευρώπη , στέλνουν στη βουλή ακροδεξιά κόμματα
πιστεύοντας ότι θα καταφέρουν να αλλάξουν τα πράγματα χρησιμοποιώντας βία , επειδή
«αυτοί δεν μασάνε» . Θέλουν να ξεμπερδεύουν γρήγορα όπως και με την αγορά ενός
προϊόντος . Νομίζουν ότι μέσα σε ένα κοινοβούλιο υπάρχουν κόμματα που φοβούνται
άλλα κόμματα με τον ίδιο τρόπο που οι ψηφοφόροι φοβούνται τον ματατζή ή τον
νεοναζιστή με την αρβύλα . Αυτό είναι όχι μόνο αποδοχή , αλλά κυρίως πίστη στην
φτηνή πολιτική .
Από την άλλη μεριά
φτηνή πολιτική αποτελεί και ο όρος «επαναδιαπραγμάτευση» , αφού για να
επαναδιαπραγματευθείς κάτι , αφ’ ενός αποδέχεσαι ότι είσαι υπαίτιος για το
πρόβλημα , αφ’ ετέρου , χρειάζονται δύο τουλάχιστον μέρη . Δεν απαντάς ποτέ
στην ερώτηση , «τι θα γίνει αν το άλλο μέρος δεν επαναδιαπραγματεύεται ;»
Μία από τις
σημαντικότερες τεχνικές του μάρκετινγκ είναι το να εμποδίζεις τον καταναλωτή να
σκεφτεί πάνω σε ότι αφορά την χρησιμότητα του προϊόντος που θα αγοράσει . Ο
στόχος είναι να εμφανιστεί το προϊόν ως μοναδικό με βάση την αξιοπιστία του
σήματος που διαθέτει . Έτσι ακόμα και αν είναι αντίγραφο , το σήμα δίνει την
ψευδαίσθηση της αξιοπιστίας σε αυτόν που το κατέχει ή που το φοράει . Δεν έχει
και τόση σημασία αν το χρειάζεσαι . Το σήμα του , είναι εγγύηση ότι θα το
χρειαστείς . Πόσο μοναδικό είναι στην πραγματικότητα ;
Ίδιο σκεπτικό , διαφορετικό κόμμα.
Η τεχνική της «κατασκευής σε επίπεδο πλατφόρμας»
χρησιμοποιείται σήμερα από όλες τις μεγάλες βιομηχανίες και κυρίως από μεγάλους
ομίλους . Η πλατφόρμα είναι η βάση πάνω στην οποία γίνονται διάφορες αλλαγές ή
προσθέσεις προκειμένου να δημιουργηθεί ένα αντικείμενο το οποίο μετατρέπεται σε
επώνυμο προϊόν ,από ρούχο μέχρι αυτοκίνητο . Χαρακτηριστικό παράδειγμα , μιας
και ο γράφων ασχολείται με τα αυτοκίνητα , αποτελεί το Group VAG ή
πιο γνωστό ως όμιλος Volkswagen
. Τα αυτοκίνητα Audi
, Skoda
, Seat
και
Volkswagen
, μοιράζονται την ίδια πλατφόρμα σε πολλά μοντέλα τους . Τα Audi A4 με τα Skoda Octavia ή
το καινούργιο Passat
με
την Octavia
και
το Seat
Leon
. Η τεχνική της πλατφόρμας χρησιμοποιείται και σε μηχανικά μέρη. Επίσης , ο
ίδιος τύπος κινητήρα υπάρχει σε διάφορα
μοντέλα του ίδιου ομίλου αλλά με διαφορετική ονομασία . Το Audi S3 έχει τον ίδιο κινητήρα με το Seat Cupra . Διαφοροποιώντας όμως μερικά
μηχανικά μέρη και αλλάζοντας το πρόγραμμα του ηλεκτρονικού εγκεφάλου , το ένα
αυτοκίνητο γίνεται πιο γρήγορο από το άλλο . Το ερώτημα είναι με ποιον τρόπο
ένα Audi
θα
πουληθεί περισσότερο από ένα Seat
ή
μία Octavia
; Πως κάποιος θα αποδεχθεί ότι ένα 5-10% στην διαφορά κατασκευής δικαιολογεί το
50-70% στη διαφορά τιμής ;
Ο πωλητής μεγεθύνει την
αξία των μικροδιαφορών που προστίθενται , αλλάζοντας πρώτα την εξωτερική
εμφάνιση του προϊόντος . Έπειτα η αποδοχή γίνεται ευκολότερη μετατρέποντας τις
διαφορές σε εικόνα . Το σημαντικότερο όμως είναι ότι ο υποψήφιος αγοραστής δεν
γνωρίζει όλα τα παραπάνω . Όταν οι διαφορές μεγεθύνονται μέσω της διαφήμισης ,
τότε ο καταναλωτής μπορεί να «αισθανθεί» τις διαφορές αυτές . Αν κάποιος
παρατηρήσει τις διαφημίσεις των συγκεκριμένων αυτοκινήτων θα διαπιστώσει αφ’
ενός μεν ότι δεν διαφημίζονται με τον ίδιο τρόπο , αφ’ ετέρου η διαφήμιση δεν
απευθύνεται στο ίδιο target
group
. Έχουμε αυτοκίνητα για όλα τα βαλάντια αλλά και για όλα τα γούστα .
Η σύγχρονη πολιτική
έχει την δική της «πολιτική πλατφόρμα» , την οποία αποκαλούμε «συναινετική
πολιτική» ή «πολιτική της συναίνεσης» . Μια μερίδα κομμάτων είναι φιλικά προς
τις μεγάλες επιχειρήσεις , τα κεφάλαια και τις τράπεζες , ενώ έχουν τις ίδιες
απόψεις για τους μετανάστες . Τα κόμματα της Αριστεράς (ο Θεός θα την κάνει) ,
υπερασπίζονται τους «δικούς τους αδύναμους» , βασιζόμενοι στην κοινή πλατφόρμα
των «εργασιακών σχέσεων» , ενώ επιτίθενται στο μεγάλο κεφάλαιο και αγαπούν τους
μετανάστες . Όμως ,κοινή πλατφόρμα όλων ανεξαιρέτως των κομμάτων αποτελεί η
πολιτική της «χρησιμοποίησης του φόβου»
. Όσο φοβάσαι να φύγεις από το euro , άλλο τόσο φοβάσαι και να μείνεις σε αυτό . Όλα τα
κόμματα χρησιμοποιούν την ίδια πλατφόρμα σε ότι αφορά το διαδικαστικό , μέσω
του οποίου μπορούν να αποκλείσουν ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού από όλες τις
σημαντικές αποφάσεις : την
αντιπροσώπευση . Με τον τρόπο αυτό φτάνουμε στο να αποκλείσουμε το 54% από τις αποφάσεις , αφού το 34%
αφορά την αποχή και το 20% αφορά αυτούς που ψήφησαν αλλά που τα κόμματά τους
δεν μπήκαν στη βουλή . Επίσης , τα κόμματα δεν απευθύνονται στα ίδια target groups . Οι ψηφοφόροι του ΚΚΕ για
παράδειγμα , δεν ανήκουν στην ίδια κοινωνική τάξη με αυτούς της ΝΔ . «Τάξη» , με
την έννοια , όχι την οικονομική , αλλά τον τρόπο αντιμετώπισης του οικονομικού
και πολιτικού συστήματος .
Ας διαφημίσουμε τον φόβο.
Σε κανένα διαφημιστικό
σποτ , κανενός κόμματος , δεν υπάρχει η παραμικρή νύξη περί άμεσης δημοκρατίας
. Αντίθετα σε όλα τα σποτ θίγεται η οικονομική διάσταση της κρίσης μαζί με τις
υποτιθέμενες λύσεις της , ώστε ο καταναλωτής-ψηφοφόρος να μην σκέφτεται καθόλου
την χρησιμότητά τους ή τον αντίκτυπο που θα έχουν επάνω του . Ο στόχος του
διαφημιστικού σποτ είναι να διευκολύνει τον αγοραστή και όχι το αντίθετο. Ανάπτυξη
για ποιον ; Εντός ή εκτός euro
; Μετανάστες ή ασφάλεια ; Αυτά ήταν και είναι κάποια από τα διλήμματα που
τέθηκαν αφήνοντας απ’ έξω το βασικότερο : ποιος θα αποφασίσει γι’ αυτά ; Η ΝΔ ,
το Πασοκ, το ΣΥΡΙΖΑ , το ΚΚΕ, η Χρυσή Αυγή , η ΔΗ.ΜΑΡ , ο Καμμένος , ή μήπως
πρέπει να αποφασίζουν οι άνθρωποι αυτής της χώρας ; Κατά την διάρκεια του
προεκλογικού αγώνα είδα έκπληκτος τον αρχηγό κόμματος να λανσάρει τον εαυτό του
σε βίντεο , τοποθετώντας τον στο ίδιο ύψος και στην ίδια περίοπτη θέση , με
πολιτικούς ή στρατιωτικούς ή τέλος πάντων ανθρώπους που η προσφορά τους σε αυτήν εδώ τη χώρα είναι
πλέον καταγεγραμμένη και έχει ήδη περάσει στην ιστορία . Το πρόβλημά μου τώρα
δεν είναι αν ο Ε. Βενιζέλος έκανε καλό ή κακό στην Ελλάδα , αλλά το ότι ο
Σαμαράς βάζει τον εαυτό του στην ίδια θέση με αυτόν . Ο ίδιος ο Σαμαράς ως
πολιτικός και ως επιστήμονας γενικότερα δεν έχει προσφέρει ποτέ και τίποτε σε
αυτόν τον τόπο , πέρα από τα συνεχή ψέματα και εναλλασσόμενες πολιτικές
τοποθετήσεις και πρακτικές , προκειμένου να ανέλθει στην πρωθυπουργία , που
είναι και διακαής πόθος του .
Είναι πρώτη φορά
πιστεύω , στη νεότερη ιστορία μας , που ταυτόχρονα με την προβολή και τη
διαφήμιση των προσόντων ενός ηγέτη κόμματος , διαφημίζεται τόσο πολύ ο φόβος .
Η ατέλειωτη ψύχωση των ΜΜΕ και της «θετικής κοινής γνώμης» με τα δεινά που θα
προκαλέσει η διαφορετική άποψη , συγκαλύπτει την τεχνική της πλατφόρμας . Οι
τεχνικοί της εξουσίας δεν αναφέρονται ποτέ στα δεινά που προκάλεσαν τα
πεπραγμένα του πολιτικού που προωθείται από το κανάλι τους . Αντίθετα ,
επικεντρώνονται στη διάχυση του φόβου επικαλούμενοι τα αποτελέσματα της
διαφορετικής άποψης . Αποτελέσματα όμως , μιας πολιτικής , που δεν έχει
δοκιμαστεί ποτέ . Έτσι πετυχαίνουν δύο πράγματα : πρώτα διαχωρίζουν την ευθύνη
, από την εξουσία του προσώπου , που η ιδιοκτησία του μέσου διατάζει να
προωθηθεί και δεύτερο , αυτό που πρέπει
να αποδείξουν , το παρουσιάζουν ως τετελεσμένο γεγονός . Όπως ακριβώς μία
πωλήτρια σε μαγαζί καλλυντικών που λέει στην πελάτη της , να μην αγοράσει την Α
κρέμα νυκτός αλλά την Β , επειδή υπάρχει ο κίνδυνος η Α να καταστρέψει το δέρμα
της . Η πελάτης , την εμπιστεύεται γιατί εκτός από το ότι δεν γνωρίζει και
πολλά από κρέμες , φοβάται να ρισκάρει με το δέρμα της . Η πωλήτρια δεν
διαφημίζει την κρέμα Β αλλά τον φόβο που προκαλεί η κρέμα Α .
Τα αποτελέσματα της ήδη
εφαρμοσμένης πολιτικής δεν αναφέρονται πουθενά ή αναφέρονται ελάχιστα . Περνούν
στο χρονοντούλαπο της ιστορίας ώστε να γίνει εφικτό , κάποια στιγμή , η ευθύνη
του πολιτικού να μην υπήρξε ποτέ . «Αλλαγές
στα προϊόντα μας , γίνονται εντός δεκαπέντε ημερών και με προσκόμιση της
απόδειξης αγοράς» αναγράφεται σε πολλά καταστήματα . Ό,τι λάθος και να
έκανε ο πωλητής ή ο αγοραστής , μετά από κάποιο ορισμένο χρονικό διάστημα , το
προϊόν ούτε επιστρέφεται , ούτε αλλάζει . Το ίδιο και με την εγγύηση . Μετά από
κάποιο χρονικό διάστημα , ό,τι ζημιά και να πάθεις ευθύνεσαι εσύ . Στα
αυτοκίνητα οι εγγυήσεις που υπάρχουν διαρκούν το πολύ τέσσερα με πέντε χρόνια .
Η εγγύηση του κόμματος που ψήφησες , διαρκεί εικοσιτέσσερις ώρες. Μετά , για τα
επόμενα τέσσερα χρόνια , για ότι και να συμβεί σε σένα ή τους συνανθρώπους σου
, την ευθύνη φέρεις ακέραια εσύ, ακόμα και αν το αποτέλεσμα μιας πολιτικής , θα
σε ακολουθεί για όλη σου τη ζωή. Το αυτοκίνητο αν βρεις χρήματα , το αλλάζεις ,
την ψήφο δεν την παίρνεις πίσω όσα χρήματα και να βρεις . Η Κυριακή πέρασε .
Ψήφος και κατανάλωση : η διττή υποχρέωση .
Μόλις ο άνθρωπος μάθει
να διαβάζει αρχίζει αμέσως η πολιτική εξάρτηση από …άλλους . Από το δημοτικό
ακόμα διδάσκεται την αντιπροσώπευση ψηφίζοντας μαθητικά συμβούλια . Με τον ίδιο
τρόπο διδάσκεται την εξάρτησή του από αντικείμενα . Η κοινωνία τον ορίζει από
νωρίς με την διττή ιδιότητα του ψηφοφόρου-καταναλωτή . Οφείλει πλέον και
υποχρεούται να είναι εντεταλμένος ως τέτοιος . Η παροχή ψήφου σε συνδυασμό με
την κατανάλωση είναι η αποστολή του . Η υποχρέωση να ψηφήσεις όπως και η
υποχρέωση να καταναλώσεις είναι καθήκοντα που δεν γνωρίζουν εξαίρεση .
Ο φτωχός πολλές φορές
εξαναγκάζεται να μπει σε μία κατάσταση κατά την οποία υποχρεώνεται να ξοδέψει
τα λιγοστά χρήματα που έχει , όχι για να αποκτήσει κάτι χρήσιμο γι’ αυτόν ,
αλλά κάτι ανούσιο , προκειμένου να καταναλώσει . Αν δεν το κάνει , είναι
εξαιρετικά απίθανο να αποφύγει τον χλευασμό και την κοινωνική ταπείνωση .
Χαρακτηριστικό παράδειγμα τούτου , αποτελούν οι κάτοικοι της Μπανγκόγκ , που ενώ ζουν μέσα στην εξαθλίωση , έχουν
όλοι κινητά τηλέφωνα , τα οποία φροντίζουν να ανανεώνουν σε τακτά χρονικά
διαστήματα . Παράλληλα με τον φτωχό καταναλωτή
υπάρχει και ο «φτωχός» ψηφοφόρος . Είναι φτωχός σε πολιτικές γνώσεις .
Είναι αυτός που βομβαρδίζεται καθημερινά και από παντού , με υποδείξεις για το
τι πρέπει να ψηφίσει . Ο ίδιος δεν γνωρίζει ποτέ σε βάθος , τις πολιτικές
ιδεολογίες ή τα προγράμματα των κομμάτων που έχει να επιλέξει και που τελικά
πρέπει να ψηφίσει . Σε ακόμη χειρότερη θέση βρίσκεται όμως το άτομο αυτό που
δεν θέλει να αναλάβει τον διττό ρόλο του ψηφοφόρου-καταναλωτή και απέχει
συνειδητά και από τα δύο ή από ένα από τα δύο . Η κοινωνική του υπόσταση
μειώνεται στα μάτια των υπολοίπων εξαιτίας , του ότι δεν θέλει να επιτελέσει
την «κοινωνική του υποχρέωση». Δυσκολεύεται να διατηρήσει τον αυτοσεβασμό του
καθώς οι γύρω του , τον κάνουν να αισθάνεται ανεπαρκής , προβληματικός ή
υποδεέστερος , από τη στιγμή που αδυνατεί να ασχοληθεί με τα «σοβαρά ζητήματα
της κοινωνίας» .
Όπως στην περίπτωση του
φτωχού , έτσι και στην περίπτωση του μη ψηφοφόρου υπάρχει μία σαφής μεταφορά
της ευθύνης από το κοινωνικό και πολιτικό σύστημα στα ίδια τα άτομα . Ένα
μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας πιστεύει ότι ο φτωχός είναι υπεύθυνος για την
«κατάντια» του ενώ αυτός που απέχει από τις εκλογές , χαρακτηρίζεται ως
«πολιτικά απαθής» επειδή ο ίδιος το έχει επιλέξει . Η κοινωνία αποδίδει τον
χαρακτηρισμό τού «πολιτικά απαθή», με
το ίδιο σκεπτικό που χαρακτηρίζει «κατάντια»
την πορεία προς τη φτώχεια : με ελαφρά την καρδία.
Τα δύο-τρία τελευταία
χρόνια , η πολιτική επέστρεψε στις ζωές των ανθρώπων μετά από μία απουσία
τριάντα περίπου χρόνων . Ξαφνικά άρχισαν οι πάντες να έχουν γνώμη για όλα , όπως
βέβαια , θα έπρεπε να έκαναν εδώ και πολλά χρόνια . Όμως , δεν ασχολούνται με
την πολιτική και τους πολιτικούς επειδή είναι καθήκον τους ως «πολίτες» μιας
«δημοκρατικής» κοινωνίας . Το κάνουν γιατί αναγκάστηκαν , από τη στιγμή που
αισθάνθηκαν ότι τους αφαιρούν κυρίως , τα οικονομικά κεκτημένα τους. Έτσι
σκέφτηκαν να τα ανακτήσουν μέσα από το δρόμο της πολιτικής . Μπέρδεψαν όμως την
πολιτική με την μόδα .
Το να είναι κάποιος
μέλος της κοινωνίας των ψηφοφόρων , σημαίνει ότι πιστεύει στο καθήκον του
επίπονου αγώνα . Ο «επίπονος» αγώνας της κατανάλωσης , ταυτίζεται με τον
πραγματικά επίπονο αγώνα της πολιτικής . Ο φόβος , να αποτύχεις να συμμορφωθείς
με τον επίπονο αγώνα , έχει παραγκωνιστεί από τον φόβο της ανεπάρκειας . Στις
μέρες μας είναι σημαντικό να μας ορίζουν οι γύρω μας , όχι μόνο ως
«καταναλωτικά επαρκή» αλλά και ως
«πολιτικά επαρκή», προκειμένου να μην μένουμε έξω από τη συζήτηση , εξαιτίας ,
τού ότι δεν γνωρίζουμε . Γνωρίζουμε όμως μόνο αυτά που μας ενδιαφέρουν
προσωπικά : τι θα κάνει το Χ κόμμα με την φορολογία , αν τελικά θα διώξει τους
μετανάστες ή αν τελικά θα ιδιωτικοποιήσει τη ΔΕΗ . Δεν μας νοιάζει τί έχει συμβεί σε άλλες
χώρες που έγιναν ιδιωτικοποιήσεις , ποιος ευθύνεται για το ότι οι μετανάστες
περνούν πρώτα από την Ελλάδα ή για ποιο λόγο οι εφοπλιστές δεν πληρώνουν φόρους
. Είναι ίδιο ακριβώς σκεπτικό με την αγορά μιας μπλούζας Nike . Κοιτάζουμε μόνο αν μας αρέσει
και δεν μας ενδιαφέρει αν αυτή τη μπλούζα την έφτιαξε στην Ταϋλάνδη ένα
επτάχρονο κορίτσι με μισθό 0,50 λεπτά την ημέρα . Γνωρίζουμε την πολιτική όπως
ακριβώς γνωρίζουμε και τη μόδα : πιο σχέδιο παντελονιού είναι τώρα must , ποιος τραγουδιστής βρίσκεται
στην επικαιρότητα ή ποια ταινία πρέπει να δω για να είμαι in ;
Αν φορέσω καπελάκι με το κόκκινο αστέρι θα είμαι επαναστάτης ή μήπως αυτό είναι
ξεπερασμένο και καλύτερα να βάλω μία μπλούζα με το σήμα των Ζαπατίστας ; Ποιο
από τα δύο θα με κάνει να αισθανθώ ότι βρίσκομαι πιο κοντά στην επανάσταση ;
Ένα δίλλημα που δεν σε αφήνει να κοιμηθείς .
Για το τέλος.
«Τα
πράγματα αποκαλύπτονται στη συνείδηση μόνο μέσα από τη ματαίωση που προκαλούν»
λέει ο Μπάουμαν . Εκείνη τη στιγμή δηλαδή που καταστρέφονται , που διασπόνται .
Η προσοχή του ανθρώπου , δεν επικεντρώνεται στην διαδικασία και τον τρόπο
επίτευξης των επιθυμητών οραμάτων , αλλά στο αποτέλεσμα . Όταν το αποτέλεσμα
είναι η μη υλοποίηση της υπόσχεσης που δόθηκε προεκλογικά , τότε αποκαλύπτεται
στη συνείδησή του , το ψέμα που του πούλησαν οι πολιτικοί . Οι τελευταίοι δεν
κρίνονται πάντα ως ικανοποιητικοί και πολλές φορές το τίμημα που πληρώνουν οι
οπαδοί τους είναι υπερβολικό ή απαράδεκτο .
Το πραγματικό νόημα της
δημοκρατίας δεν βρίσκεται σε έτοιμες ή προκατασκευασμένες ιδεολογίες , αλλά στη
συμμετοχή του γίγνεσθαι των ιδεών αυτών , πριν γίνουν ιδεολογίες . Όπως ακριβώς
πρέπει να γνωρίζουμε πράγματα για το αντικείμενο που θέλουμε να αγοράσουμε , πριν γίνει προϊόν προς κατανάλωση . Η
δημοκρατία είναι δημιουργία και η μαγεία της βρίσκεται στο ότι δεν είσαι ποτέ
σίγουρος που θα καταλήξει , επειδή ακριβώς η δημοκρατία δεν «καταλήγει» . Οι
άνθρωποι αντίθετα , την αντιμετωπίζουν ως ένα καταναλωτικό προϊόν , προς άμεση
χρήση , γρήγορη εκτόνωση και στιγμιαία ικανοποίηση . Ταυτόχρονα , όλα τα
προηγούμενα , θέλουμε να τα έχουμε χωρίς καμία προσπάθεια , αλλά κυρίως χωρίς
παρατεταμένη προσπάθεια . Αυτό ακριβώς εκμεταλλεύονται οι πωλητές , που
υπόσχονται να αφαιρέσουν την αναμονή από την επιθυμία και την προσπάθεια από το
αποτέλεσμα . Αυτό που πραγματικά χρειάζεται η δημοκρατία είναι η συμμετοχή και
η διαπροσωπική συζήτηση . Δεν χρειάζεται την όμορφη συσκευασία που απαιτείται
στις αγορές καταναλωτικών προϊόντων . Πρέπει αρχικά να αγνοήσουμε και κατόπιν
να ακυρώσουμε τους διαφημιστές της πολιτικής , που χρησιμοποιούν όλα εκείνα τα
δελεαστικά τεχνάσματα προκειμένου να προωθήσουν στην αγορά των ψηφοφόρων , τις
προσωπικότητες και τις ιδέες των πολιτικών , που καμία σχέση δεν έχουν με την
πραγματική δημοκρατία . Το σημαντικότερο όλων όμως , είναι ότι πρέπει να
συνειδητοποιήσουμε ότι η δημοκρατία δεν
είναι πολίτευμα . Η δημοκρατία είναι είδος
κοινωνίας και ως τέτοιο πρέπει να αντιμετωπίζεται .
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου