Σελίδες , Άρθρα

Κορνήλιος Καστοριάδης

Κορνήλιος Καστοριάδης
Ο άνθρωπος είναι υπεύθηνος για την ιστορία του

Σάββατο 12 Νοεμβρίου 2011

Είμαστε υπεύθυνοι για την ιστορία μας

Άλλη μία φορά η δημοκρατία δέχθηκε ένα δυνατό χτύπημα . Αυτή τη φορά δεν άντεξε . Έφυγε . Ο λαός είναι ανήμπορος να την κρατήσει , ή εντελώς ανέτοιμος για κάτι τέτοιο . Παρακολουθεί την φυγή της δημοκρατίας , θαμπωμένος από το θέαμα που του παρουσιάζει η εξουσία και οι πιστοί οπαδοί της . Περιμένει αφού συνέλθει από το σοκ , να τον σώσει κάποιος . Κάποιος για τον οποίο δεν γνωρίζει τίποτε απολύτως και που τον εμφανίζουν διορίζοντάς τον , αυτοί που τόσα χρόνια τον εμπαίζουν γελώντας πίσω από την πλάτη του .

Οι ταγοί μαζί με τους "Πολίτες" του συστήματος , διαπληκτίζονται για το αν αυτό το σκηνικό που στήθηκε για την εξεύρεση πρωθυπουργού είναι αντισυνταγματικό ή όχι . Δεν ξέρω αν έχει και τόση σημασία αυτή τη στιγμή . Αυτό που για μένα μετράει , είναι το γεγονός πως για άλλη μία φορά κανένας δεν ρώτησε το λαό . Οι σωτήρες εμφανίζονται ο ένας πίσω απ’ τον άλλο , και διαγωνίζονται ποιος θα σώσει την Ελλάδα . Η νέα ακροδεξιά , εμφάνισε την παλιά ακροδεξιά ως το μόνο κόμμα που με τη στάση του όλους αυτούς τους μήνες προσπαθούσε να σώσει την Ελλάδα , αλλά τελικά λόγο της απέραντης μετριοφροσύνης που χαρακτηρίζει τον πρόεδρο του Λάος δεν δέχτηκε να συμμετάσχει στην κυβέρνηση . Για όποιον δεν κατάλαβε , ως νέα ακροδεξιά , χαρακτηρίζω τους ανθρώπους των ΜΜΕ που τις μέρες αυτές έχουν παίξει σημαντικότατο ρόλο στην πλήρη ακινητοποίηση του λαού .

Ο χαρακτηρισμός αυτός δεν είναι καθόλου υπερβολικός αν αναλογιστεί κανείς τον τρόπο με τον οποίο τρομοκρατούν τον κόσμο όλο αυτό το διάστημα από την είσοδό μας στο μνημόνιο και μετά . Όχι ότι πριν ήταν καλύτερα , αλλά τους τελευταίους μήνες ξέφυγαν εντελώς . Η τηλεόραση όπως έχω γράψει και αλλού (ΜΜΕ και πολιτική) είναι το σημαντικότερο ίσως εργαλείο της εξουσίας προκειμένου να πετύχει την διατήρηση της συμβολικής τάξης . Όλη αυτή η διαδικασία των τελευταίων ημερών έχει έναν εξαιρετικά καίριο συμβολισμό : την αφαίρεση του δικαιώματος της επιλογής . Το “επιλέγειν” αποτελεί θεμέλιο της δημοκρατίας . Όλα τα προηγούμενα χρόνια , οι άνθρωποι είχαν έστω και τυπικά ένα περιθώριο και ένα δικαίωμα στην επιλογή . Με την ακύρωση του δημοψηφίσματος (σε καμία περίπτωση δεν πίστεψα ότι θα γινόταν)  αλλά και με τον τελικό “διορισμό” κυβέρνησης , το σύστημα στην πραγματικότητα αποκαλύπτει περήφανο τον απώτερο σκοπό του που δεν είναι άλλος από το να τελειώνει με αυτά τα … “δημοκρατικά δικαιώματα” .

Ο τρόπος με τον οποίο τα ΜΜΕ πέτυχαν σε αυτή τη συμβολική διαδικασία είναι κλασσικός γι’ αυτά . Χρησιμοποίησαν για μία ακόμη φορά  την τεχνική του να “αποκρύπτεις δείχνοντας”. Ασχολούνται συνεχώς με κάτι εντελώς διαφορετικό από το ουσιαστικό κομμάτι της όλης διαδικασίας . Δεν σου προβάλουν ποτέ ως σημαντικό σημείο , την μόνιμη και εσκεμμένη απουσία του λαού από όλες τις αποφάσεις . Κατέστησαν επουσιώδες το ζήτημα αυτό και κατασκεύασαν το “σημαντικό” - με τη βοήθεια βέβαια της εξουσίας – εμμένοντας στο πρόσωπο . Η “πολιτική αξία” ενός προσώπου (αν υπάρχει κάτι τέτοιο) καθίσταται σημαντικότερη από τα δημοκρατικά δικαιώματα των ανθρώπων .

Η επιλογή είναι μία και μοναδική : η “επιβίωση” . Η επιβίωση τίνος ; “Της κοινωνίας μας” , είναι η εύλογη απάντηση των “ειδικών” . “Αν χρεοκοπήσουμε δεν θα επιβιώσουμε ως κοινωνία , ως έθνος , ως κράτος . Δεν μπορείς να αποφασίσεις εσύ , δεν έχεις την ικανότητα να παίρνεις τέτοιες αποφάσεις” . Αυτό είναι το υπόρρητο μήνυμα των ΜΜΕ . Μετατρέπουν έτσι την αρχή της επιβίωσης σε όπλο καθυπόταξης στα χέρια των αυτόκλητων και αυτοανακηρυγμένων φρουρών των “αξιών” της κοινωνίας προκειμένου να αποσπάσουν εκβιαστικά το προσκύνημα των υποτακτικών τους καταργώντας κάθε υπόνοια αυτονομίας ή αυτόνομης επιλογής . Όταν πρέπει να αποφασίσουν αυτοί για οικονομικά μέτρα αποσυνδέουν εντελώς την οικονομία από την κοινωνία . Όταν όμως πρέπει έστω και τυπικά να ερωτηθεί ο λαός τότε η οικονομία αποτελεί βασικό πυλώνα στήριξης της κοινωνίας . Οι “αξίες”  βέβαια τις οποίες πρεσβεύουν και που μας καλούν να σώσουμε μπορούν εύκολα να συμπεριληφθούν όλες σε μία λέξη : χρήμα . Η σημασία των αξιών σε μία κοινωνία είναι τεράστια και παίζει καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξή της και στην πορεία της , αλλά δεν είναι του παρόντος μία τέτοια συζήτηση.(Εργασία : Πυλώνας της αντιπροσώπευσης)

Αυτό που θέλουν οι θεματοφύλακες του συστήματος να “επιβιώσει” δεν είναι τίποτε άλλο πέρα από το υπάρχον πολιτικό και οικονομικό σύστημα . Πρέπει να υπάρχει “σταθερότητα” (να κυβερνάμε πάντα εμείς στο όνομά σου) και ομαλότητα (είσαι ανώμαλος όταν ζητάς δημοκρατικά δικαιώματα) . Αφού κατάλαβαν πολύ καλά πως οι λαοί άρχισαν έστω και λίγο , έστω και αργά , να αμφισβητούν την καθεστηκυία τάξη , οι εξουσιαστές πρέπει πάση θυσία να αποτρέψουν την αμφισβήτηση αυτή . Κάποτε οι εκλογές ήταν “παγίδα για μαλάκες” . Τώρα αποτελούν τον  “επικίνδυνο τόπο της εξουσίας”. Συνεπώς , πρέπει “το όριο της δημοκρατίας” να μικρύνει . Το όριο της δημοκρατίας είναι αυτό κατά το οποίο τίθεται σε αμφισβήτηση η τάξη και η ασφάλεια του συστήματος από το οποίο προέρχονται και προστατεύονται όλοι αυτοί οι “ειδικοί”. Τώρα σταματάμε και τις εκλογές!! Οι κυβερνήσεις από εδώ και στο εξής θα διορίζονται από το ίδιο το σύστημα .

Από όλο αυτό το θέατρο που στήθηκε , οδηγώ τη σκέψη μου σε έναν “ύποπτο” συλλογισμό : η Ελλάδα τελικά δεν είναι μόνο το “οικονομικό πειραματόζωο” της Ευρώπης , αλλά και το “πολιτικό” . Ο Ευρωπαϊκός ολοκληρωτισμός , περιμένει πιστεύω , την αντίδραση του Ελληνικού λαού . Το ερώτημα είναι αν και και με ποιο τρόπο ο λαός είναι σε θέση να αντιδράσει . Αν οι άνθρωποι δεν αντιδράσουν άμεσα αμφισβητώντας την συγκεκριμένη πρακτική και όχι μόνο τα πρόσωπα , τότε μπορεί πολύ εύκολα να ανοίξει ο δρόμος για την ίδια διαδικασία και σε άλλες χώρες της Ευρώπης . Σε αυτή την περίπτωση θα γίνει “επίσημη” πραγματικότητα το όνειρο της Ευρωπαϊκής ελίτ : θα κυβερνούν μόνο οι “εκλεκτοί” της . Ο Ευρωπαϊκός ολοκληρωτισμός έχει τη δύναμη να το πετύχει αυτό επικαλούμενος συνεχώς την “κατάσταση έκτακτης ανάγκης” , για οποιαδήποτε χώρα , όπως ακριβώς έκανε και εδώ . Σε μία τέτοια κατάσταση αναστέλλονται προσωρινά οι όποιες δημοκρατικές διαδικασίες και πρέπει όλοι να ακολουθούμε τις εντολές ενός “ηγέτη” ή τις εντολές των “ειδικών” , αλλιώς θα καταστραφούμε . Αν μία τέτοια κατάσταση δεν είναι προσωρινή αλλά μόνιμη , υπάρχει μόνιμη αναστολή της δημοκρατίας , της όποιας τέλος πάντων δημοκρατίας .

Ο διορισμός μια ς κυβέρνησης και όχι η εκλογή της από τον λαό , εξαφανίζει μια για πάντα ένα από τα βασικά προβλήματα των κυβερνήσεων : το πολιτικό κόστος . Από τη στιγμή που οι κυβέρνηση δεν έχει ανάγκη τον λαό να την νομιμοποιήσει , μπορεί να αποφασίσει όποια αντιλαϊκά μέτρα χρειαστούν προκειμένου να εξυπηρετηθούν οι αγορές χωρίς να φοβάται την μη επανεκλογή της αφού κάτι τέτοιο δεν υπάρχει . Κάποιος “καλόπιστος” οπαδός της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας , μπορεί να ισχυριστεί ότι αυτό είναι καλό και επιτέλους ο τόπος θα πάει μπροστά . Τέρμα τα ρουσφέτια . Θα υπάρχει αξιοκρατία και οι κυβερνήσεις θα πράττουν χωρίς να σκέφτονται μήπως θίξουν τα συμφέροντα των συντεχνιών . Στην περίπτωση αυτή , εγώ σηκώνω τα χέρια ψηλά . 

Από την αρχή αυτής της κρίσης πίστευα και εξακολουθώ να πιστεύω ότι το πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε δεν είναι οικονομικό αλλά πολιτικό . Δεν πιστεύω ότι δεν υπάρχει πολιτική βούληση από μέρος των κυβερνώντων στο να επιλύσουν τα οικονομικά προβλήματα . Πολιτική βούληση υπάρχει αλλά κινείται προς την αντίθετη κατεύθυνση . Στοχεύει στην δημιουργία οικονομικών και κοινωνικών προβλημάτων που θα διαλύσουν και την παραμικρή σκέψη των ανθρώπων για δημοκρατία . Αυτή τη στιγμή σε ολόκληρο τον κόσμο υπάρχει μία τάση απαίτησης για περισσότερη δημοκρατία . Οι άνθρωποί έχουν αρχίσει να αντιλαμβάνονται πως η έλλειψη δημοκρατίας είναι αυτή που οδηγεί σε οικονομικά αδιέξοδα τις χώρες τους , επειδή ακριβώς δεν τους δίνεται το δικαίωμα της συμμετοχής στις αποφάσεις που τους αφορούν . Στην Αγγλία , στην Πορτογαλία , στην Ισπανία , στις ΗΠΑ , στη Γαλλία , ακόμα και στην Γερμανία , υπάρχουν κινήματα , διόλου ευκαταφρόνητα , που ζητούν περισσότερη δημοκρατία . Κινήματα και όχι κόμματα !! Το τονίζω αυτό .

Ο απώτερος σκοπός του αρπακτικού καπιταλισμού , έχει φανερά μεταλλαχτεί . Το κεφάλαιο που έχει συγκεντρωθεί στα χέρια λίγων είναι τόσο μεγάλο που υπερβαίνει κατά πολύ την ανάγκη των ανθρώπων αυτών για πλούτο και μόνο . Σκοπός δεν είναι πλέον η κυριαρχία “επί της φύσης” μέσο της συνεχούς ανάπτυξης . Είναι κυρίως η κυριαρχία επί των ανθρώπων , κάτι που πραγματώνεται σταθερά μέσα από συγκεκριμένο πρόγραμμα .Γράφω “επί των ανθρώπων” και όχι “επί των λαών” για να τονίσω το ότι ο καπιταλισμός δεν κάνει διακρίσεις μεταξύ κρατών , εθνών ή χωρών . Για τις αγορές είναι όλοι ίδιοι . Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο πρέπει και εμείς να αντιδράσουμε . Πανευρωπαϊκά , ή πολύ περισσότερο παγκόσμια . Ίσως κάτι τέτοιο φαίνεται αδύνατο , ή πολύ “βαρύ” . Δεν μπορούμε όμως να λύνουμε παγκόσμια προβλήματα με τοπικές λύσεις . Απλώς πιστεύω πως σε εμάς εδώ έλαχε το να δώσουμε το σύνθημα . Εμείς πρέπει να απαλλαγούμε από την εξουσία της οποίας δεν αναγνωρίζουμε τη νομιμότητα . Πρέπει μέσα από μία “συλλογική απόφαση” να θέσουμε σε λειτουργία το δικαίωμα που έχουμε ως λαός , να αφαιρέσουμε το λόγο από όλους αυτούς που μιλούν εκ μέρους μας χωρίς να μας ρωτούν . Ας σταματήσουμε να πιστεύουμε πως ότι αυτοί που εξουσιάζουν είναι οι απόλυτοι κυρίαρχοι . Η κυριαρχία τους δεν είναι παρά μία κατασκευασμένη ψευδαίσθηση που βασίζεται στο φόβο και την καταστολή . Σε εμάς εναπόκειται η απόφαση για το τί πρέπει να κάνουμε . Μπορεί να γίνομαι κουραστικά επαναλαμβανόμενος αλλά θα γράψω πάλι τη φράση του Κορνήλιου Καστοριάδη που τη θεωρώ θεμέλιο στην πορεία του ανθρώπου : Ο άνθρωπος είναι υπεύθυνος για την ιστορία του” .