Σελίδες , Άρθρα

Κορνήλιος Καστοριάδης

Κορνήλιος Καστοριάδης
Ο άνθρωπος είναι υπεύθηνος για την ιστορία του

Δευτέρα 2 Μαρτίου 2009

Ήρθε ο καρός για αλήθειες (15/2/09)

Χθες το βράδυ κάνοντας zapping έπεσα επάνω σε μία εκπομπή γνωστού μεγαλοδημοσιογράφου , από αυτές που έχουν θέμα τη… “συζήτηση” και μόνο αυτή. Τέλος πάντων , για να μην γίνομαι από την αρχή εριστικός , η συζήτηση είχε θέμα , τι άλλο , την οικονομική κρίση .Κάποια στιγμή το θέμα έφτασε στην αιτία της κρίσης αυτής που δεν είναι άλλη από αυτόν κάθε αυτόν τον καπιταλισμό . Ο Μίχαλος , ο γνωστός παπαγαλίσκος της κυβέρνησης , πήρε αυτό το υφάκι το ειρωνικό και γεμάτο σιγουριά πως κανείς δεν τον κουνάει από τη θεσούλα του , και είπε στον Λαφαζάνη του ΣΥΡΙΖΑ : “αυτό είναι το σύστημα που έχουμε και δεν υπάρχει άλλο . Εσείς έχετε να προτείνετε κάτι διαφορετικό;”Ο Λαφαζάνης κατάπιε τη γλώσσα του . Μπερδεύτηκε και άρχισε να λέει τις γνωστές μπούρδες περί κοινωνικής ισότητας , εκμετάλλευσης και όλα τα κλισέ της αριστεράς . Από πρόταση όμως ενός διαφορετικού πολιτικού συστήματος , τίποτα!! Τότε σκέφτηκα: γιατί δεν του απαντάει “ο σοσιαλισμός!!” και να ξεμπερδεύουμε ; και απάντησα αμέσως: γιατί φοβάται να του το πει ! Αποφάσισα να γράψω αυτό το κείμενο και να εξετάσω το γιατί πλέον η αριστερά δεν υποστηρίζει με θέρμη τον σοσιαλισμό , δεν τον αναφέρει ποτέ ως το αντίπαλο δέος του καπιταλισμού , και κυρίως ποτέ δεν γίνονται πολιτικές αναλύσεις από τα στελέχη της αριστεράς , δημόσια , για τον σοσιαλισμό .
Η φράση “ο σοσιαλισμός κατέρρευσε” είναι πλέον πολύ γνωστή . Πράγματι , ο σοσιαλισμός στις ανατολικές χώρες διαλύθηκε σαν ένα μικρό κάστρο από άμμο . Μέσα σε μία νύχτα όλα διαλύθηκαν . Το ερώτημα όμως είναι το εξής : “αυτό” που διαλύθηκε ήταν όντος σοσιαλισμός ; Η απάντηση είναι γνωστή σε όλη την Αριστερά :ΟΧΙ !!
Τα στελέχη των ΚΚ σε όλη την Ευρώπη και όχι μόνο ,γνωρίζουν το τι πραγματικά γινόταν τότε στη ΕΣΣΔ . Ήταν στην πραγματικότητα ένα μεγάλο ψέμα με τέσσερα γράμματα : Ούτε Ένωση ήταν , ούτε σοσιαλιστική , ούτε Σοβιετική και κυρίως ούτε Δημοκρατία . Το μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα αριστερά κόμματα , είναι κατά την άποψή μου δύο : Πρώτο είναι το ότι στο μυαλό των πολιτών , η αριστερά έχει την ίδια πολιτική με την δεξιά . Δεύτερο το ότι επειδή ακριβώς αυτό που υπήρχε στην ΕΣΣΔ παρουσιάζεται ως σοσιαλισμός οι πολίτες θεωρούν πως αφού απέτυχε δεν υπάρχει τίποτε άλλο που να μπορεί να αντιπαρατεθεί στον καπιταλισμό . Γνώμη μου είναι πως και για τα δύο ευθύνεται η αριστερά .
Σε ότι αφορά το πρώτο πρόβλημα , η ευθύνη της αριστεράς έγκειται στο ότι ποτέ δεν παρουσιάζει λύσεις στα προβλήματα των πολιτών , που να έρχονται σε παντελή ρήξη με τις λύσεις των νεοφιλελεύθερων . Για παράδειγμα , στις εργασιακές σχέσεις , η αριστερά μέσω των συνδικαλιστών της , το μόνο που πάντοτε ζητά , είναι οι μεγαλύτεροι μισθοί και τίποτε άλλο . Στην πραγματικότητα αυτό που κάνει , είναι το να προσπαθεί να “καλυτερεύσει” την θέση των εργαζόμενων μέσα στον ήδη υπάρχοντα θεσμό και όχι να έρθει σε πραγματική ρήξη με το θεσμό τον ίδιο . Αυτό που θα έπρεπε να κάνει , είναι το να βρει έναν “διαφορετικό” τρόπο εργασίας και έναν “διαφορετικό” τρόπο κοινωνικής ασφάλισης . Το ερώτημα που τίθεται αυτόματα , είναι το πώς θα το κάνει αυτό από τη στιγμή που ο τρόπος που εργάζονταν οι πολίτες της τέως ΕΣΣΔ ήταν ίδιος με αυτόν των ΗΠΑ ή της Κίνας ; Δέκα ή δώδεκα ώρες εργάζονταν εκεί (ΗΠΑ) , τις ίδιες ώρες και με τον ίδιο τρόπο εργάζονταν και εδώ(ΕΣΣΔ). Βέβαια μπορεί κάποιος να πει πως ο σκοπός της εργασίας ήταν διαφορετικός . Ναι αλλά ο τρόπος ήταν ίδιος και από τη στιγμή που το αποτέλεσμα ήταν η κατάρρευση , αποδεικνύεται ένας λανθασμένος στόχος . Άλλωστε και στα δύο συστήματα προσπαθούσαν πάντα να κάνουν ότι ήταν δυνατό να γίνει και όχι ότι ήταν αναγκαίο να γίνει με απώτερο σκοπό την κυριαρχία επί της φύσης . Ο Μαρξ όρισε την ιστορική πρόοδο , ως την ασυγκράτητη κυριαρχία του ανθρώπου επί της φύσης . Αυτό ήταν και είναι κάτι που πάνω του συμφωνούν όλοι οι διανοούμενοι ένθεν και ένθεν .
Το δεύτερο πρόβλημα είναι και το πιο σημαντικό . Ήρθε πιστεύω ο καιρός η αριστερά να αποκηρύξει ευθέως το ολιγαρχικό καθεστώς της τέως ΕΣΣΔ και να παραδεχθεί πως στην πραγματικότητα από ένα σημείο και μετά εξελίχθηκε σε μία απλή χούντα . Κλειστά σύνορα , μυστική αστυνομία (KGB) στρατόπεδα συγκέντρωσης (Goulangs) λογοκρισία , εκτελέσεις , ψεύτικες δίκες κ.λπ. Όλα αυτά είναι πλέον γνωστό πως υπήρξαν και κατέστρεψαν εκατομμύρια πολίτες με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο . Όλα τα ολιγαρχικά καθεστώτα έχουν τα παραπάνω γνωρίσματα , συνεπώς γιατί το συγκεκριμένο καθεστώς να διαφέρει από μία δικτατορία ; (Φυσικά , με παρόμοιους τρόπους αντιμετωπίζονται και οι άνθρωποι σήμερα στις σύγχρονες και πεφωτισμένες κοινωνίες , άρα , εδώ ερχόμαστε και λέμε «πια είναι η διαφορά μεταξύ αριστεράς και δεξιάς;»)
Θεωρώ πως η παραδοχή αυτή θα δώσει στην Αριστερά το πολιτικό κύρος που της λείπει . Θα κερδίσει αν μη τι άλλο την αποδοχή και την “συμπάθεια” ενός ευρύτερου κοινού , πέρα από αυτό της αριστεράς , γιατί απλά θα υπάρξει για πρώτη φορά ένας ιδεολογικός φορέας που επιτέλους θα παραδεχθεί τα λάθη του. Ένας φορέας που θα αποδείξει πως έχει έστω μία ηθική αρχή που τόσο πολύ λείπει από την κοινωνία : αξιοπρέπεια .
Η παραδοχή της ανυπαρξίας του σοσιαλισμού θα φέρει στην επιφάνεια τον ίδιο τον σοσιαλισμό όχι πλέον ως ένα αντίπαλο δέος του καπιταλισμού , αλλά ως ένα πρόταγμα . Ταυτόχρονα θα δώσει ένα νόημα σε αυτή τη κοινωνία , και θα καταπνίξει την πλήρη απουσία νοήματος που είναι τόσο πολύ παρούσα . Το νόημα σε μια κοινωνία είναι αυτό που στη πραγματικότητα συνέχει αυτή . Οι άνθρωποι πρέπει να αρχίσουν να σκέφτονται αν θέλουν αυτή την κοινωνία , αν θέλουν μία άλλη ή ακόμα να σκεφθούν μήπως δεν θέλουν καμία κοινωνία , πράγμα φυσικά αδύνατο αλλά μέσα και μόνο από τη σκέψη πάντα κάτι βγαίνει . Για να σκεφθούν όμως την κοινωνία του σοσιαλισμού πρέπει να μάθουν για αυτή και δυστυχώς αυτά που μέχρι τώρα γνωρίζουν δεν είναι τίποτε άλλο παρά λανθασμένες πληροφορίες βγαλμένες μέσα από τη λειτουργία ενός καθεστώτος που οικειοποιήθηκε τον σοσιαλισμό με αποτέλεσμα να τον καταστρέψει ως ιδέα και να τον παρουσιάσει ως ιδεολογία .