Πριν από μερικές μέρες , ο φίλος μου ο Γιάννης , τον
οποίο εκτιμώ βαθύτατα γιατί ναι μεν έχει διαφορετικές απόψεις από τις δικές μου
αλλά τις στηρίζει με επιχειρήματα , διάβασε σε ένα κείμενό μου ότι αποκαλώ τους
περισσότερους Έλληνες , «νεοραγιάδες» . Μου σύστησε λοιπόν να μην είμαι τόσο
επιθετικός και να κάνω περισσότερη υπομονή . Σκέφτηκα , ότι μάλλον έχει δίκιο .
Ίσως μερικές φορές να γίνομαι ανυπόμονος και να θέλω να φτάσω στον προορισμό
μου αποφεύγοντας το ταξίδι . Ίσως δεν έχω δίκιο που συνεχώς γκρινιάζω για αυτήν
την ακινητοποίηση της κοινωνίας απέναντι στα δεινά που της προκαλούν οι κυβερνώντες
της . Μήπως τελικά πρέπει να σκεφτώ από την αρχή τί είναι τελικά αυτή η
επανάσταση που θέλω ; αν μέσα από τα χρόνια έχει αλλάξει μορφή και δεν το έχω
αντιληφθεί ;
Πρέπει να παραδεχθώ ότι τις περισσότερες φορές η
γκρίνια μου , είναι η γκρίνια ενός ανθρώπου που υποστηρίζει ότι οτιδήποτε
λιγότερο από την ολοκληρωτική νίκη , είναι αποτυχία . Υποτιμώ συχνά κάποιες
νίκες ορισμένων κοινωνικών κινημάτων που τελικά αποδεικνύονται πολύ ουσιαστικές
. Σαφώς και δεν μπορούμε να εξαφανίσουμε όλους αυτούς που τρελαίνονται με την
εξουσία και τον έλεγχο τον άλλων ανθρώπων , αλλά μπορούμε να τους
απονομιμοποιήσουμε , να καταστρέψουμε ίσως τις αιτίες που τους δημιουργούν ή να
πριονίσουμε αργά και σταθερά τις καρέκλες- θεσμούς , επάνω στις οποίες κάθονται
. Αν κοιτάξουμε πίσω στην ιστορία μας , θα δούμε ότι το 1940 οι αντιστασιακοί
δεν έγραφαν στους τοίχους "Κερδίσαμε" που είναι κάτι οριστικό .
Έγραφαν "Δώδεκα παρά πέντε" , που σήμαινε ότι η νίκη είναι κάτι που
δημιουργείται μέρα με τη μέρα , αργά και με υπομονή . Αυτό που θέλουμε να
πετύχουμε μέσα από μία προσπάθεια , δεν πρέπει να αποτελεί τον στόχο αλλά την
πυξίδα βάση της οποίας θα κινηθούμε . Η ιστορία μας έδειξε ήδη ότι όταν ο
στόχος είναι μία ολοκληρωτική ουτοπία , τότε μόλις φτάσεις πεθαίνεις . Έχει
σημασία αν το μέρος που θα πεθάνεις λέγεται Γκούλανγκ ή Άουσβιτς ;
Πραγματική επιτυχία δεν αποτελεί το τέλος του ταξιδιού
, αλλά η ίδια η προσπάθεια που καταβάλεις προκειμένου όχι μόνο να αρχίσεις το
ταξίδι , αλλά να έχεις τη δύναμη να το συνεχίζεις και συνεχώς να αμφισβητείς
την πορεία σου . Οι νίκες που καταφέρνει κανείς ενδιάμεσα είναι πολύ πιο
σημαντικές από την τελευταία . Αν φτάσεις στο τέλος και το αποδεχθείς ως τέτοιο
, τότε υποχρεώνεσαι σε έναν διαρκή συμβιβασμό , σε μία διαρκή συναίνεση . Δεν
υπάρχει πλέον αμφισβήτηση . Τι είδος ανθρωπότητα θα ήμασταν όλους αυτούς τους
αιώνες , αν οι άνθρωποι έλεγαν πάντοτε ναι σε όλα και συναινούσαν ευθέως με τις
πρακτικές της εξουσίας τους ;
Οι άνθρωποι που προσκύνησαν βιαστικά και πρόωρα την
καταναλωτική κοινωνία και τον νεοφιλελευθερισμό , προσπάθησαν και τελικά
κατάφεραν να φτάσουν στο δικό τους τέλος . Έφτιαξαν τις περιοχές πολυτελείας ,
με τις τεράστιες μεζονέτες , τα γκαράζ για πέντε αυτοκίνητα , τους κήπους με το
γκαζόν και τις πισίνες . Έβαλαν συνδρομητική τηλεόραση και απομονώθηκαν από τον
ενοχλητικά "υπόλοιπο" κόσμο . Αυτό που στην πραγματικότητα έφτιαξαν
δεν είναι τίποτε άλλο από ένα τείχος . Η ανασφάλεια για την ίδια τους την
προσωπικότητα και τα ψυχολογικά κενά που δημιουργούνται από την συνεχή
κατανάλωση , έφεραν τελικά τη δυστυχία και τον χωρισμό . Τον χωρισμό των ίδιων
αυτών ανθρώπων μεταξύ τους . Μένουν απέναντι ο ένας από τον άλλο και δεν
γνωρίζουν καν τα ονόματα των γειτόνων τους . Καμιά φορά όχι μόνο δεν γνωρίζουν
αλλά ούτε αναγνωρίζουν τα παιδιά τους . Η πλήξη τους είναι τόσο μεγάλη που
προσπαθούν να δημιουργήσουν τα αντίστοιχα "ισοδύναμα" προκειμένου να
ανταπεξέλθουν . Αυτά τα επιβεβαιώνουν οι ίδιοι καθημερινά με τον τρόπο ζωής
τους . Τελικά δεν ξέρω ποιος είναι ο ευτυχισμένος ή αν μπορεί να πραγματωθεί
ποτέ ως έννοια η ευτυχία αφού είτε έχεις λεφτά είτε όχι κάποια στιγμή η
δυστυχία θα σου χτυπήσει την πόρτα . Βέβαια , ίσως είναι καλύτερα όταν στη
χτυπήσει να έχεις έναν καλό λογαριασμό στην τράπεζα , από το να μην έχεις
τίποτε .
Αν κάποιος ή κάποιοι μπορέσουν τελικά να δώσουν ζωή σε
αυτό που ονειρεύονται , έστω και τοπικά , έστω και για λίγους , σημαίνει ότι σε
αυτό που απέβλεπαν , πέτυχαν . Αν καταφέρουν κάποιοι , κάπου , να δημιουργήσουν
μία αυτόνομη , δημοκρατική κοινωνία , τότε πέτυχαν . Το σημερινό παράδειγμα
είναι οι Ζαπατίστας στα δάση της Λακαντόνα . Αν η κοινωνία που δημιούργησαν
είναι δημοκρατική , ειρηνική , επιτρέπει την αμφισβήτηση στο δικό της
δημιούργημα , ορίζει την ισότητα και την ελευθερία ως έννοιες αλληλένδετες και
αλληλοεξαρτώμενες , τότε σε μία μικρή μεριά του πλανήτη υπάρχει μία αλλαγή. Μία
πραγματική αλλαγή . Η επαναστατική διαδικασία δεν πρέπει να χρησιμεύει μόνο
ως εργαλείο για πραγμάτωση μιας ιδέας , αλλά και ως παράδειγμα. Μέσα από αυτό
το παράδειγμα μπορούμε να δούμε ότι υπάρχει ελπίδα οι άνθρωποι τελικά , σε
πείσμα των καιρών , να ζήσουν όχι σε μία , αλλά σε πολλές διαφορετικές
κοινωνίες .
Οι αλλαγές σε μια κοινωνία επέρχονται όχι μόνο με την
επιβολή αλλά κυρίως με την έμπνευση . Αν θέλουμε να γλυτώσουμε από την εξουσία
που κατασκευάζει την κοινωνία της «συναίνεσης στη δυστυχία» , πρέπει να
παραδεχθούμε ότι δεν μπορούμε να την πολεμήσουμε ως ίσος προς ίσο , γιατί δεν
είμαστε ίσοι . Δεν είμαστε ίσοι με την εξουσία που επιβάλει την συναίνεση .
Είμαστε όμως , ίσοι με τη δυστυχία . Η
δυστυχία δεν κάνει διακρίσεις . Πρέπει να πολεμήσουμε τη δυστυχία, όπου και αν
βρίσκεται . Αν για να το ξεκινήσουμε χρειάζεται να καταστρέψουμε τις
βεβαιότητες και την τάξη , ας το κάνουμε .
Για να
πετύχουμε την αλλαγή πρέπει να παρακάμψουμε την ακίνητη τάξη του παρόντος . Να
αρχίσουμε την προσπάθεια παράκαμψης χωρίς αναβολή . Να φτιάξουμε καινούργιους
μηχανισμούς δημιουργίας και καταστροφής θεσμών και με εργαλείο αυτούς , να
ανοίξουμε μόνοι μας τα μονοπάτια αυτά που θα οδηγούν στην μόνιμα κινούμενη
αταξία του μέλλοντος . Μέσα μας υπάρχει η δυνατότητα απαξίωσης όλων των
εκφράσεων της υπάρχουσας τάξης(order) . Να
θεωρούμε πλέον ως απαξιωμένους όλους τους ναούς της , από τα μέγαρα μουσικής
της και τα μεγάλα στάδιά της μέχρι το ναό της δημοκρατίας της . Από τους
ολυμπιακούς της αγώνες μέχρι την παιδεία και την εργασία της . Από τους
στρατευμένους της συνδικαλιστές και πολιτικούς , μέχρι τους προσκυνημένους
διανοητές της . «Η νίκη θα ανήκει σε
εκείνους που θα σπείρουν την αταξία χωρίς να την αγαπούν» λέει ο Ντεμπόρ .
Και έχει δίκιο . Όχι άλλη τάξη , όχι άλλες βεβαιότητες . Η τάξη και οι
βεβαιότητες μας οδηγούν κατευθείαν στο μόνο είδος συναίνεσης που όσο και να
πολεμήσουμε δεν μπορούμε να αρνηθούμε : το θάνατο . Η εξουσία θέλει να
πεθάνουμε ήσυχοι .
Αν θέλουμε πραγματικά να πολεμήσουμε τη δυστυχία
πρέπει να επαναϊεραρχήσουμε τις αξίες μας και να πολεμήσουμε πρώτα την
εκμετάλλευση . Να φτιάξουμε νέες επιθυμίες που να αφορούν το σήμερα . Όχι άλλο
μέλλον . Μέσα στον αγώνα που θα οδηγήσει ο πόλεμος με τους ιδιοκτήτες της
κοινωνίας , πρέπει να βρούμε από τώρα τα σχέδια νέων συνθηκών συμπεριφοράς ,
νέους ρυθμιστικούς κανόνες συμπεριφοράς που να έρχονται σε πλήρη αντίθεση με
αυτούς που επιβάλει η εξουσία . Αυτούς τους κανόνες πρέπει να τους κάνουμε
προπαγάνδα . Κανόνας πρώτος :
η
υπακοή πέθανε .
Όχι άλλες
πορείες διαμαρτυρίας . Όχι άλλες απεργίες . Όχι άλλη διεκδίκηση οικονομικών
κεκτημένων . Όλα αυτά είναι βεβαιότητες . Είναι οι σίγουροι τρόποι αντίδρασης ,
τους οποίους οι εξουσία με τους μηχανισμούς που διαθέτει , τους παίζει στα
δάκτυλα . Οι καινούργιοι τρόποι αντίδρασης θα πρέπει να εμπεριέχουν ένα είδος
δημιουργικής σιωπής . Αγνοούμε τις εντολές της εξουσίας και ξεκινάμε το ταξίδι
της παράκαμψης . Δεν πηγαίνουμε στη δουλειά μας , αλλά δεν κάνουμε και απεργία
. Αντί γι' αυτό είναι προτιμότερο να χτυπήσω την πόρτα του γείτονα και να τον
γνωρίσω καλύτερα . Όχι πια μέσα στο σπίτι του , αλλά έξω από αυτό . Βάζω τις
καρέκλες και το τραπέζι στο πεζοδρόμιο ή αν το πεζοδρόμιο είναι μικρό , τα βάζω
στο δρόμο . Ο δρόμος είναι δικός μας . Με αυτόν τον τρόπο σταματάμε την
κυκλοφορία καλώντας όλους όσους θέλουν να πάνε στη δουλειά τους , να καθίσουν
και αυτοί μαζί μας να γνωριστούμε. Ίσως από περιέργεια και μόνο να καθίσουν .
Να μιλήσουμε επιτέλους πρόσωπο με πρόσωπο και όχι μέσα από τις οθόνες των
υπολογιστών. Ας σταματήσουμε να μαθαίνουμε για τον διπλανό μας μόνο μέσα από
τις ειδήσεις . Παύουμε να αναγνωρίζουμε
τα μεγάλα εμπορικά κέντρα και τα μεγάλα super markets ως τους μόνους τόπους ζωής της κοινωνίας . Ότι
χρειαστούμε μπορούμε να το αγοράσουμε από το κοντινό μας ψιλικατζίδικο . Ας
δημιουργήσουμε νέες πειραματικές καταστάσεις της ζωής μας που να περιλαμβάνουν
το σύνολο του βίου . Να καταστρέψουμε , έστω για ένα μικρό χρονικό διάστημα δύο
ή τριών ημερών , οτιδήποτε δίνει ζωή σε αυτήν εδώ την κοινωνία , κόβοντας το
οξυγόνο της : το χρήμα . Κλείνω την τηλεόραση , κλείνω το κινητό , κλείνω το internet . Η απόλυτη σιωπή . Για την εξουσία και την κοινωνία
της , δεν υπάρχουμε . Δεν λειτουργεί τίποτε . Η εξουσία τις περισσότερες φορές
σε τρομάζει επειδή την ακούς και τη βλέπεις . Αν τίποτε από τα δύο δεν συμβεί ,
για ένα μικρό χρονικό διάστημα έστω , θα κοιμάσαι ελεύθερος και όχι ήσυχος .
Μπορείς να πάρεις όσα οικονομικά μέτρα θέλεις . Για τις επόμενες μέρες κανείς
δεν θα σου δώσει σημασία. Οι πολίτες σου πλέον ταξιδεύουν . Όταν επιστρέψουν
ελπίζουν να έχεις βάλει μυαλό γιατί αλλιώς θα ξαναφύγουν . Τα δακρυγόνα , το
ξύλο , τα ΜΑΤ και οι στρατιώτες , είναι πλέον άχρηστα . Δεν μπορούν να με βρουν
για να με χτυπήσουν . Και δεν μπορούν να με βρουν επειδή ξέρουν που βρίσκομαι .
Είμαι παντού .
Όλα τα παραπάνω , που εγώ τα ονομάζω βιοπολιτική αποχή , μπορεί να μοιάζουν
με ηλίθιες λέξεις ενός ονειροπόλου . Έτσι είναι . Ακόμα και εγώ που τα γράφω ,
τα διαβάζω ξανά και ξανά και αναρωτιέμαι τι είναι αυτά που λέω ; Αν κλείστε όμως τα μάτια σας και φανταστείτε
μία έρημη από ανθρώπους εξουσία τότε ίσως αναθεωρήσετε την άποψή σας . Η
εξουσία το μόνο που πραγματικά φοβάται είναι το
κενό . Ας γίνει πρώτα όνειρο και μετά ίσως περάσει στη σφαίρα της
πραγματικότητας .Φυσικά , όλες οι ιδέες είναι ευπρόσδεκτες και προφανώς
υπάρχουν καλύτερες . Εγώ περιορίζομαι σε αυτές.
Η αντίληψη που έχουμε για την κοινωνία πρέπει να
αλλάξει . Να πάψει να περιορίζεται εντός του στενού πλαισίου των θεσμών που η
ίδια δημιούργησε , δηλαδή εμείς . Η κοινωνία είμαστε εμείς και μόνο μέσα από
εμάς μπορεί να αλλάξει . Εμείς κάνουμε τους θεσμούς να υπάρχουν και να
πραγματώνονται . Χρειάζεται να κατασκευάσουμε καινούργιους θεσμούς που να μην
μπορεί να επέμβει η εξουσία και να τους αλλάξει . Η εξουσία δεν σε υποχρεώνει
νομικά να δώσεις το παρόν στα μεγάλα εμπορικά κέντρα . Το κάνει μέσο ενός
συγκεκριμένου τρόπου κοινωνικοποίησης που χρησιμοποιεί με την δική μας
συναίνεση . Η αποχή από κάτι τέτοιο θα ήταν μία μικρή αλλά διόλου ασήμαντη νίκη
. Όσο για τους εργαζόμενους σε αυτά , πιστεύω ότι τίποτε δεν θα γίνει αφού η
αποχή αυτή δεν θα κρατήσει περισσότερο από τρεις μέρες . Άλλωστε , μην ξεχνάμε
ότι και οι ίδιοι σε μία τέτοια περίπτωση δεν θα πάνε στη δουλειά τους . Απλά ,
το εμπορικό κέντρο δεν θα ανοίξει .
Πρέπει να μεταφέρουμε το φόβο στην εξουσία δείχνοντας
τί είμαστε ικανοί να πετύχουμε όταν το θέλουμε και το αποφασίσουμε . Έχουμε τη
δύναμη . Πρέπει να την προσανατολίσουμε προς τη σωστή κατεύθυνση . Ο πόλεμος
κατά της φτώχειας για παράδειγμα , δεν κερδίζεται με περισσότερες φιλανθρωπίες
. Χρειάζεται να πολεμήσεις τα αίτια που την γεννούν . Το βασικότερο αίτιο είναι
η ίδια η μορφή αυτού του οικονομικού συστήματος που βασίζεται στην φτώχεια
προκειμένου να αναπαραχθεί .
Αυτές οι ιδέες δεν είναι επαναστατικές , ίσως είναι απλά
διαφορετικές . Δεν διεκδικώ την πατρότητα τους αφού τις έχω ακούσει από πολλούς
πάντα μεταξύ σοβαρού και αστείου . Ας αφήσουμε λοιπόν το σοβαρό και ας πράξουμε
το αστείο. Ο στόχος μου είναι να εξωθήσω τους ανθρώπους στην διαφορετική δράση
, προκαλώντας τις ικανότητές τους , ώστε να «επαναστατικοποιήσουν» την ίδια
τους τη ζωή . Ας δημιουργήσουμε δράσεις που να βιώνονται από τους ίδιους τους
δράστες . Ας πάψουμε πια να είμαστε ένα παθητικό πλήθος . Δεν χρειάζεται να μας
πει η εξουσία μέσω τον συνδικαλιστών της το πότε θα αγωνιστούμε . Παρακάμψτε
τους συνδικαλιστές . Ο ρόλος των ανθρώπων της εξουσίας πρέπει συνεχώς να
μικραίνει και την ίδια στιγμή να μεγαλώνει ο ρόλος των δραστών . Ας γίνουμε
όλοι δράστες . Όσο περισσότεροι είμαστε , τόσο λιγότερους θα συλλαμβάνουν . Ο
φόβος της αποτυχίας θα μεταφερθεί στην ίδια την εξουσία . Ας κάνουμε κατάληψη
στους δρόμους και όταν με το καλό έρθει η αστυνομία ας φωνάξουμε όλοι μαζί : Εγώ είμαι ο δράστης . Έλα να με συλλάβεις .
