Σελίδες , Άρθρα

Κορνήλιος Καστοριάδης

Κορνήλιος Καστοριάδης
Ο άνθρωπος είναι υπεύθηνος για την ιστορία του

Τρίτη 19 Ιανουαρίου 2010

Ήρθε ο καιρός για αλήθειες ;

Η ιδεολογία του νικητή καθίσταται για τους ηττημένους ερμηνεία της πραγματικότητας . Η ήττα επισφραγίζεται με την αποδοχή της οπτικής του νικητή . Η «Δύση» ορίζεται ως ιδεατή σύνοψη αρχαίων κλασσικών, χριστιανικών και φιλοσοφικών παραδόσεων . Κομμάτι όλων αυτών αποτελεί και ο Μαρξισμός , που νοείται ως αντίπαλος του αστικού φιλελευθερισμού . Από τη στιγμή που αποκρούσαμε τον αντίπαλο , θα υπάρξει ειρήνη και ευτυχία . Άρα ο αστικός φιλελευθερισμός είναι ότι καλύτερο υπάρχει . Στην πραγματικότητα όμως , δεν ευνόησε την πλειονότητα των ανθρώπων εξαιτίας της ολιγαρχικής και ιεραρχικής λειτουργίας του . Προκειμένου όμως να αποφύγει τα χειρότερα (βλέπε ΕΣΣΔ) , έβαλε στη θέση του τη μαζική δημοκρατία .

Η μαζική δημοκρατία θεμελιώθηκε πάνω σε ένα σχήμα σκέψης , που συνεχώς έχει αναφορά στον «σοσιαλισμό που απέτυχε» : τα σοσιαλιστικά καθεστώτα είναι ειδεχθείς δεσποτισμοί , αιμοσταγείς δικτατορίες . «Εμείς» , αντιπαραθέτουμε την αντιπροσωπευτική δημοκρατία που ναι μεν είναι ατελής , αλλά μακράν η λιγότερο κακή μορφή εξουσίας . Τα «ανθρώπινα δικαιώματα» , «το κράτος πρόνοιας» και η «κοινωνική δικαιοσύνη» , είναι «χειροπιαστά» χαρακτηριστικά της μαζικής δημοκρατίας . Με όπλο την ανάπτυξη της θεωρίας για την «ελευθερία του λόγου» , εκθειάζει πάντα τις αξίες του «ελεύθερου κόσμου». Η κομμουνιστική ιδέα είναι μια ουτοπία εγκληματική , που έχει παντού αποτύχει . Είναι καιρός λοιπόν να αφήσει χώρο για την «κουλτούρα» των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που δεν είναι τίποτε άλλο από την λατρεία της ελευθερίας , συμπεριλαμβανομένης αυτήν του επιχειρείν και της κατοχής πλούτου και ιδιοκτησίας , ως έμπρακτη εγγυήτρια της ευτυχίας .

Αυτά σε γενικές γραμμές είναι τα επιχειρήματα του νεοφιλελευθερισμού . Το ερώτημα που μπαίνει τώρα είναι το εξής : οι παραπάνω κατηγορίες είναι ψευδής ; Είναι ψέμα το ότι η τέως ΕΣΣΔ ήταν στην πραγματικότητα ένας «γραφειοκρατικός καπιταλισμός» και τίποτε περισσότερο ; Είναι ψέμα το ότι ο τρόπος που δούλευαν οι άνθρωποι στα εργοστάσια του «σοσιαλισμού» ήταν ακριβώς ίδιος με αυτόν του καπιταλισμού ; Είναι ψέμα το ότι εκτελέστηκαν χιλιάδες άνθρωποι γιατί είχαν «αντίθετη άποψη» ; Σε τι διέφεραν οι κατασταλτικοί μηχανισμοί της ΕΣΣΔ από αυτούς των ΗΠΑ ; Οι υπηρεσίες πληροφοριών και των δύο , ακόμα ελέγχουν κράτος και πολίτες με τη διαφορά πως τώρα η KGB έγινε FSB ενώ η CIA παραμένει CIA . Δεν χρειάζεται πιστεύω να συνεχίσω γιατί οι ομοιότητες δεν έχουν τέλος .

Το πρόβλημα εμφανίστηκε πολύ πριν την κατάρρευση του «υπαρκτού σοσιαλισμού» . Από την άνοιξη της Πράγας έπρεπε να γίνει αντιληπτό από τους «ειδήμονες» , αυτό που πολλοί αριστεροί , πίστευαν τότε και πιστεύουν ακόμα : αυτό που υπήρχε στην τέως ΕΣΣΔ δεν ήταν σοσιαλισμός !!! Δεν ξέρω τι ακριβώς ήταν , πάντως σοσιαλισμός δεν ήταν . Εδώ είναι το πρώτο σημείο που πρέπει να επικεντρωθούμε αποκηρύσσοντας ως μη σοσιαλιστικό το καθεστώς της ΕΣΣΔ . Αυτό είναι το πρώτο βήμα που πρέπει όλοι οι Αριστεροί να κάνουν , ξεκινώντας από το ίδιο το ΚΚΕ .

Το να εμμένεις σε μία μορφή κοινωνίας που απέτυχε και να προσπαθείς συνεχώς να την παρουσιάσεις ως μία «άλλη κοινωνία» είναι τραγικό λάθος . Όταν λέμε κοινωνία εννοούμε όλες τις κοινωνικές ομάδες που υπάρχουν σε αυτή και όχι μόνο την εργατική τάξη . Είναι λάθος να απευθύνεσαι στο 1/3 της κοινωνίας γιατί είτε σου αρέσει είτε όχι τόσοι είναι οι «εργάτες» . Και όταν λέω πως είναι τόσοι εννοώ πως τόσοι έχουν την απαιτούμενη «ταξική συνείδηση» , του τι σημαίνει «είμαι εργάτης». Στην πραγματικότητα λοιπόν , χωρίς να το θέλεις , δεν παρουσιάζεις κανένα καινούργιο πρόταγμα ως κομμουνιστικό κόμμα , τίποτε διαφορετικό από αυτό που του παρουσιάζει το ΠΑΣΟΚ ή η ΝΔ. Αυτό που συνεχώς σου διαφεύγει , είναι πως πρέπει να αντιμετωπίσεις όχι τον «καπιταλισμό» ως θεωρία , αλλά την «καταναλωτική κοινωνία» που έχει την διττή μορφή «λειτουργικού μηχανισμού» και αποτελέσματος του ίδιου του συστήματος . Ο «εργάτης» δεν γνωρίζει την θεωρία του καπιταλισμού ή «Το Κεφάλαιο» του Μαρξ. Βιώνει όμως καθημερινά την κοινωνία του θεάματος και της κατανάλωσης και πίστεψέ με δεν θέλει να την αφήσει . Και δεν θέλει να την αφήσει γιατί πολύ απλά δεν μπορεί να σκεφθεί πως υπάρχει «άλλη κοινωνία» . Δεν γνωρίζει καλά – καλά τι κοινωνία θέλει . Πως λοιπόν μία κοινωνία που «κατέρρευσε» , να την αποδεχθεί ως πρόταγμα ; Το επιχείρημα του δυτικού κομμουνισμού της Γαλλίας αλλά και της Ιταλίας , προκειμένου να μπλοκάρουν κάθε κριτική απέναντι στη ΕΣΣΔ , ήταν πως δεν πρέπει να λέμε τα όσα συμβαίνουν εκεί , γιατί κάνουμε δώρο στην αντιδραστική αστική τάξη και στερούμε την ελπίδα από τον εκμεταλλευόμενο εργάτη . Στην πραγματικότητα συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο , γιατί έτσι κάνεις δώρο στην κοινωνία και το κατεστημένο που θέλεις να κριτικάρεις .

Το ΣΥΡΙΖΑ το αφήνω απ’ έξω . Αυτοί , με εξαίρεση τον κ. Κοροβέση (τον οποίο εκτιμώ πάρα πολύ γιατί γράφει και λέει αλήθειες) και ίσως κάποιους άλλους που δεν γνωρίζω , έχουν περιέλθει στη δίνη της «σοσιαλδημοκρατίας» και παλεύουν για έναν πιο «ανθρώπινο καπιταλισμό» .Μετά από τόσα χρόνια καπιταλισμού δεν μπορούν ακόμα να καταλάβουν πως δεν υπάρχει καπιταλισμός χωρίς εκμετάλλευση . Υπάρχουν φωνές από τον ΣΥΡΙΖΑ που δεν αποδέχονται ως «σοσιαλιστικό» το τότε καθεστώς , αλλά είναι πολύ λίγοι αριθμητικά , με μηδενική προβολή από το ίδιο τους το κόμμα .

Η προσπάθεια εδραίωσης του σοσιαλισμού , μπλόκαρε στην πορεία την επαναστατική διαδικασία . Έκλεισε το δρόμο εκείνου του κοινωνικού και πολιτικού κινήματος που γεννήθηκε από τον αγώνα εναντίον της εξουσίας και της εκμετάλλευσης . Επαναστατική λέγοντας , δεν εννοώ την τετριμμένη διαδικασία που έχει πλέον απαξιωθεί εντελώς . Θέλουμε η «επανάσταση» να είναι αυτή η διαδικασία που θα οδηγήσει την κοινωνία σε μία ριζική ρήξη με τους ήδη υπάρχοντες θεσμούς , αμφισβητώντας τους διαρκώς με στόχο τη δημιουργία καινούργιων , τους οποίους θα αμφισβητήσει ξανά . Η διαδικασία της αμφισβήτησης πρέπει να είναι «ατέρμωνη» .

Η αλλαγή των θεσμών είναι αυτό που θέλουμε να επιδιώξει η «άλλη κοινωνία» και όχι η «βελτίωση» της θέσης μας στον ίδιο θεσμό . Το μεγαλύτερο παράδειγμα είναι η προσπάθεια αντιστροφής της τάξης της προσταγής και η επακόλουθη κατάφαση ότι κάθε απόφαση πρέπει να λαμβάνεται από τα κάτω . Αυτή θα είναι και η σημαντικότερη διαφορά με την αστική αντιπροσώπευση , της οποίας οι «εκλεπτυσμένες» μορφές εξουσίας επιβάλλονται πάντα από τα πάνω . Τι να την κάνω εγώ την επανάσταση , αν είναι να διώξω τους εξουσιαστές με τα πράσινα ή τα μπλε και να φέρω στη θέση τους αυτούς με τα κόκκινα ; Δεν χρειαζόμαστε ένα «λειτουργικό και εργαλειακό» ξεπέρασμα της καπιταλιστικής τάξης , αλλά ένα πέρασμα προς μία «βιοπολιτική» προοπτική με απώτερο σκοπό το άλμα προς την κοινωνία της αυτονομίας . Μην πηγαίνει το μυαλό σας στην κοινωνία της αναρχίας , που τίποτε κακό δεν έχει . Αυτά τα δύο μπορούν μια χαρά να συνυπάρξουν , αλλά αυτό είναι θέμα για άλλη συζήτηση .

Είναι καιρός πιστεύω η Αριστερά ή τέλος πάντων όλοι όσοι πιστεύουν στην ισότητα και κατ’ επέκταση στην ελευθερία προτάσσοντας το «συλλογικό» έναντι του «ατομικού» , όλοι όσοι πιστεύουν στην κοινωνία του «είμαι» και όχι του «έχω» , και τέλος όλοι όσοι θεωρούν πως πρέπει ο καπιταλισμός να ανατραπεί , να ξεφύγουν από τον φετιχισμό της ΕΣΣΔ και του «υπαρκτού σοσιαλισμού» αφού μόνο τέτοιος δεν ήταν , και να αρχίσουν να παλεύουν για το μετασχηματισμό της ζωής και της κοινωνίας και όχι για τη βελτίωση της κοινωνίας που έχουμε . Δεν χρειαζόμαστε ιδεολογίες αλλά ΙΔΕΕΣ!! Όταν η ιδεολογία γενικευθεί μετατρέπεται σε νοοτροπία και πεθαίνει . Η διαρκής αναζήτηση κρατά τη σκέψη ζωντανή .

Ακόμα και αν δεν μπορούμε να πραγματοποιήσουμε το όνειρο , τουλάχιστον να μοχθήσουμε για να το σώσουμε .

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου